Typowe terminy i zwroty występujące w poszczególnych częściach umowy handlowej w języku angielskim i polskim:
I. Elementy wstępne:
(a) nazwa: Umowa angielska zawiera w swoim tytule wyraz „Agreement” lub „Contract”, jak w: Asset Purchase Agreement, Distribution Agreement, Loan Agreement, Stock Purchase Agreement, Contract for Consultants' Services.
Polskojęzyczne umowy mają zwykle wyraz „umowa”: Umowa darowizny, Umowa leasingu, Umowa w sprawie utworzenia konsorcjum bankowego.
(b) data zawarcia umowy (ewentualnie również miejsce zawarcia): Zazwyczaj data zawarcia umowy umieszczana jest na początku tekstu. Standardowe sformułowanie umów angielskojęzycznych to: Stock Purchase Agreement (tytuł), po którym następuje: Agreement made this 12th day of November 1993.
Również umowy polskojęzyczne na ogół wymienią datę zawarcia na początku: Umowa darowizny zawarta w dniu 12 listopada 1993 w Warszawie.
(c) oznaczenie stron: na początku dokumentu występują nazwy stron, ich adresy, nazwiska pełnomocników, osób zawierających umowę. W tekście umowy są one zazwyczaj zastępowane jednym terminem, który jest albo rzeczownikiem pospolitym odnoszącym się do całej klasy rzeczy, danego gatunku (Spółka, Przedsiębiorstwo) albo opisuje rolę danej strony w umowie (Zbywca, Nabywca).
Agreement made this 1st day of April 1993 by and between THE JONES CORPORATION, a New York Corporation (hereinafter referred to as "the Company"), having its principal place of business at 21 East Street, New York, N.Y. 10021, and WILLIAM EDWARDS (hereinafter referred to as „Edward”), residing at 20 Garden Street, Scarsdale, N.Y. 10583.
Umowa zawarta w dniu 11 maja 1993 w Warszawie pomiędzy ZCX Computer Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie przy ulicy Miodowej 3, zwana w treści Umowy „Zamawiającym”, w imieniu której działają AB i CD a Serwis Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie przy ul. Królewskiej 8, zwaną w treści Umowy „Wykonawcą”, w imieniu której działają EF i GH.
W umowach często występują pary takich terminów, jak na przykład:
Seller – Buyer
Seller – Purchaser
Debtor – Secured Party
Debtor – Creditor
Borrower – Lender
Mortgagor – Mortgagee
W przypadku tzw. umów nazwanych, tj. tych, które uregulowane są w Tytułach Xl – XXXVII kodeksu cywilnego stosunków uregulowanych w innych częściach kodeksu, sam kodeks dostarcza nazw stron:
Sprzedawca – Kupujący
Wydzierżawiający – Dzierżawca
Wynajmujący – Najemca
Zastawca – Zastawnik
Darczyńca – Obdarowany
Zbywca – Nabywca
(d) Preambuła. Złożone umowy mogą zawierać preambułę, w której strony wyjaśniają motywy zawarcia i cel umowy. W przypadku sporów, preambuła może służyć jako wskazówka interpretacyjna dla sędziego. W umowach angielskojęzycznych wprowadza je wyraz „Whereas”, po którym następują tzw. Recitals. W polskich umowach odpowiednikiem „Whereas” jest „Zważywszy, że”
II. Opis porozumienia
Po określeniu powyższych elementów wstępnych strony przystępują do szczegółowego opisania, do czego każda z nich się zobowiązuje. Po preambule strony umieszczają zdanie wprowadzając opis porozumienia. Zauważa się następujące warianty tej formuły:
The parties agree as follows:
The parties hereby agree as follows:
The parties hereto agree among themselves as follows:
Therefore, it is agreed as follows:
Now this deed witnesseth as follows:
Now, therefore, it is mutually agreed as follows:
Now therefore the parties hereto hereby agree as follows:
In consideration of the mutual covenants herein contained, the parties hetero hereby agree as follows:
Strony postanawiają, co następuje:
Strony postanowiły, co następuje:
(a) wykładnia stosowanych terminów: Strony muszą dokładnie wiedzieć, na czym polega świadczenie, jakie każda z nich ma spełnić. Aby uniknąć nieporozumień, precyzują znaczenie stosowanych przez siebie terminów, nadając im znaczenie jednostkowe, wiążące tylko dla nich i w danej transakcji. Im bardziej ogólnikowy jest dany termin, tym większa jest potrzeba zdefiniowania go. Definicje terminów umieszczane są zazwyczaj po preambule, choć mogą też stanowić ostatnią część umowy. W angielskim stosowane są na określenie tej części dokumentu nazwy: „Definitions” lub „Interpretation”. Definicję terminów poprzedza zdanie wprowadzające, na przyklad:
In this Agreement „x” means „y”.
In this Agreement, unless the context otherwise requires:
Również "shall" jest stosowane w tym kontekście:
For the purposes ofthis Agreement, the following terms shall have the following respective meanings:
Unless the context otherwise requires, the following terms whenever used in this Contract have the following meanings:
Odpowiednia część polskojęzycznych umów nosi nazwę „Definicje” lub „Wykładnia” i brzmi:
Dla celów niniejszej Umowy „x” oznacza „y”.
Może też zawierać odesłanie do konkretnego przepisu umowy:
W niniejszej Umowie termin „x” ma znaczenie określone w § 3.
(b) oświadczenia stron: Wkraczamy teraz w tę część dokumentu, w której wyłożone są zobowiązania stron. Możemy wyróżnić pewne typy klauzul umownych w niej występujących. Następujące wybrane klauzule zasługują na uwagę: oświadczenia stron, zobowiązania, ograniczenie odpowiedzialności.
Według prawa angielskiego representations, czyli oświadczenia stron to fakty, na istnieniu których polega kontrahent. W umowie sprzedaży mogą one dotyczyć na przykład stanu i jakości przedmiotu sprzedaży. Representations mogą być wyrażone jako warranty (co w prawie polskim odpowiada pojęciu rękojmi) tub condition (warunek). W przypadku zawinionego lub niezawinionego złożenia nieprawdziwego oświadczenia, które wyrażone jest jako warranty, poszkodowana strona może domagać się odszkodowania za poniesioną przez siebie rzeczywistą szkodę. Jeśli nieprawdziwe okaże się oświadczenie wyrażone jako condition (warunek), to odszkodowanie obejmuje również zysk, którego poszkodowany z tego powodu nie osiągnął.
W umowach angielskojęzycznych tego rodzaju oświadczenia wyrażane są w następujący sposób:
The Borrower represents that:
The Seller represents and warrants to the Buyer that:
The Borrower represents and warrants to the Bank as follows:
Oświadczenia stron w umowach polskojęzycznych poprzedzają następujące przykładowe formuły:
Sprzedający niniejszym zapewnia Kupującego, że:
Darczyńca oświadcza, że:
(c) zobowiązania stron: umowa musi precyzyjnie określać zobowiązania stron, ich wzajemne uprawnienia i obowiązki. Pewnym zobowiązaniom jednej strony muszą odpowiadać zobowiązania drugiej, na przykład, gdy jedna zobowiązuje się sprzedać rzecz, druga musi zobowiązać się ją kupić.
Immediately following the execution of this Agreement by both parties hereto, the
Seller shall sell and the Buyer shall buy...
Zobowiązanie wyraża najczęściej modalny czasownik „shall”, jak pokazuje podany przykład, choć możliwe jest również użycie innych czasowników:
The Borrower hereby covenants with the Lender that he will pay The Borrower further covenants to repay...
and the Borrower further covenants that he shall pay...
The Manufacturer undertakes to ...
The Marketer agrees to pay to the Manufacturer a sum ...
Zobowiązania w umowach polskojęzycznych wyrażają czasowniki w czasie przyszłym, jak w następujących przykładach.
Sprzedający przeniesie akcje na Kupującego.
Czynsz oraz koszty eksploatacji Podnajemca będzie wpłacał z góry do dnia...
Czasem używany jest czasownik „zobowiązywać się”:
Zbywca zobowiązuje się do dostarczenia Nabywcy…
(d) ograniczenie odpowiedzialności stron: Nadzwyczajne, katastrofalne w skutkach wydarzenia, którym nie można zapobiec, to przypadki działania siły wyższej – Acts of God, zwane też force majeure. W umowach wymieniane są one jako przesłanki usprawiedliwiające niewykonanie świadczenia i rozwiązanie umowy. Kazuistyczne klauzule siły wyższej wymieniają zazwyczaj przypadki działania sił przyrody, akty władzy publicznej i akty sił zbrojnych.
Neither of the Parties shall be held responsible for non-performance caused by fire, explosion, natural disaster, labour troubles, strikes, war, restricted operations by reason of any law or regulation or any other cause of, whatsoever kind similarly beyond such party's reasonable control.
Strony mogą rozwiązać umowę, jeżeli z powodu działania siły wyższej lub osoby trzeciej, za którą strony nie ponoszą odpowiedzialności, Wykonawca nie będzie mógł wykonać swych zobowiązań bez zwłoki dłuższej niż… Dla celów niniejszego Artykułu „siła wyższa” oznacza wojnę, powstanie, zaburzenia społeczne, trzęsienie ziemi, pożar, burzę, powódź lub akt władzy państwowej.
III. Sprawy organizacyjne
Strony regulują też sprawy organizacyjne związane z wykonaniem umowy. Muszą bowiem ustalić, czy spory wynikające z umowy rozstrzygane będą przez sąd polubowny, czy przez sądy powszechne; muszą umówić się, która wersja językowa umowy będzie dla nich wiążąca oraz jak i dokąd mają przesyłać sobie powiadomienia.
(a) Klauzule arbitrażowe regulują tryb powoływania arbitrów, rozstrzygają o miejscu i procedurze arbitrażowej. Często powołują się tu na procedury opracowane przez organizacje międzynarodowe.
All disputes arising under this Agreement which the parties are unable to resolve shall be submitted to the London Court of Arbitration for final and binding arbitration. The arbitration shall be conducted in accordance with the Arbitration Rules promulgated by the United Nations Commission on International Trade Law. The English language shall be used throughout the arbitral proceedings.
Strony dołożą wszelkich starań, by jakiekolwiek spory wynikające z niniejszej Umowy bądź związane z jej interpretacją były rozstrzygane polubownie. W razie niemożności osiągnięcia porozumienia na drodze polubownej, spory będą rozstrzygane przez Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej.
Strony umów międzynarodowych muszą zdecydować, jakiemu prawu podlega ich porozumienie. Oto przykład typowej klauzuli tego rodzaju:
This Agreement is governed and shall be construed in accordance with English law.
This Agreement and its validity, construction, effect, performance and termination shall be governed by and construed in accordance with the substantive Law of Switzerland.
Prawem właściwym dla niniejszej Umowy jest prawo polskie. Prawem właściwym dla interpretacji i wykonania niniejszej Umowy jest prawo obowiązujące w Rzeczypospolitej Polskiej.
(b) Jeżeli umowa podpisywana jest w kilku wersjach językowych, to od stron zależy, czy i które z nich będą dla nich wiążące.
This Agreement' has been executed in both the Polish language and the English language each of which is an official version. In the event of any inconsistency or ambiguity between the Polish language version and the English language version, the Polish language version shall prevail.
Umowa niniejsza została sporządzona w językach polskim i angielskim. W razie niezgodności obu tekstów, obowiązywać będzie tekst polski.
(c) Wykonanie umowy wymagać może wymiany korespondencji między stronami. Z tego powodu strony zamieszczają w umowach swoje adresy.
Any notice, request, consent, offer or demand required or permitted to be given under this Agreement shall be in writing and shall either be delivered in person or mailed registered or certified first class mail, postage prepaid, or sent by telex, telecopy or telegram, addressed to the party intended as the recipient as follows: to the Seller at ..., to the Buyer at...
Wszelkie zawiadomienia przewidziane niniejszą Umową winny być doręczone przez posłańca, przesłane listem poleconym lub przesyłką kurierską lub drogą lotniczą z uiszczoną opłatą pocztową, pod adres strony podany poniżej.
IV. Podpisy
Podpisy stron są znakiem ich woli związania się umową. Poprzedza je zwykle uroczyste stwierdzenie w rodzaju:
In witness whereof, the parties hereto have caused this instrument to be executed the day and year first above written.
In witness whereof the parties to this Agreement have caused this Agreement to be duly executed on the date first above written.
In witness whereof the parties hereto have hereunto set their hands the day and year first before written.
Signed by...
For and on behalf of ...
Upoważnieni przedstawiciele stron potwierdzają powyższe uzgodnienia własnoręcznymi podpisami. Niniejsza Umowa została zawarta przez właściwie umocowanych przedstawicieli stron w dniu wymienionym na stronie 1.
V. Kompletność
Niektóre umowy są niekompletne bez załączników/Schedules. Umowa mówi o załącznikach, że stanowią jej integralną część.
Przydatna literatura:
Duff Allan, 1984, The Third Language, Recurrent Problems of Translation into English,
Oxford [...]: Pergamon Press
Kierzkowska Danuta, 1991, Kodeks tłumacza sądowego, Warszawa: TEPIS
Kodeks cywilny, Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz. U. nr 16; poz. 93 z późn. zm.)
Neubert Albrecht, 1985, Text und Translation, Leipzig: VEB Verlag Enzyklopadie
Radwański Zbigniew, 1977, Teoria umów, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe
