Rady dla tłumaczy technicznych;
wymagania biura tłumaczeń ATT i informacje zwrotne dla tłumaczy
Jak tłumaczyć teksty techniczne; podstawowe reguły właściwego pisania w stylu technicznym; wymagania ATT INTERWERS Agencji Tłumaczeń Technicznych odnośnie jakości tekstu
ATT INTERWERS Agencja Tłumaczeń Technicznych codziennie odbiera od swoich współpracowników - tłumaczy tekstów technicznych i prawniczych - przetłumaczone dokumenty na język polski i różne inne języki europejskie. Są to zawsze teksty biznesowe, a więc charakteryzujące się pewnym zestawem właściwości językowych właściwym dla biznesu. Po ich sczytaniu przez pracownika Działu Weryfikacji Tłumaczeń, tłumacz otrzymuje informację zwrotną w proporcji 5 pochwał na jedną uwagę krytyczną. ;) Takie postępowanie gwarantuje, że tłumacz odbiera otrzymywane od nas informacje zwrotne nie osobiście, nie jako ocenę człowieka, ale jako informację o charakterze roboczym; nie jako ostateczny wyrok ;) "istoty wyższej", ale jako partnerską radę komórki odpowiedzialnej za nadzór nad tłumaczeniami, komunikującą wymogi klienta.Chcemy, by tłumacze wyobrażali sobie i wiedzieli, że Dział Weryfikacji Językowej ATT INTERWERS Agencji Tłumaczeń Technicznych, będący działem kontroli jakości, nie krytykuje działania "maszyny" (tłumacza), którą nadzoruje, ale reguluje jej (tłumacza) dobre! działanie.
O stylu technicznym piszemy w oddzielnym artykule w dziale Rekrutacja tłumaczy.
Poniżej zaś udzielamy ogólnych, ale też bardzo szczegółowych rad dla tłumaczy tekstów technicznych.
- Nie traktuj reguł języka jako ograniczenia, ale w pełni korzystaj z możliwości, które dają. Reguły języka traktuj jak najlepsze, najdroższe, najnowocześniejsze narzędzie informatyczne do zarabiania pieniędzy jako tłumacz, które dostałeś za darmo i możesz używać do woli. Wykorzystaj wszystkie możliwości jakie daje ten niesamowity program. Poznaj go dobrze i ciesz się z korzyści jakie daje.
- Pisz to co chcesz napisać. Pisz to co myślisz. W pisaniu kieruj się myślą, a język traktuj jako narzędzie. Jako tłumacz, wiesz przecież dobrze, że możesz użyć różnych narzędzi do napisania tej samej myśli. Tę samą treść / myśl możesz napisać nie tylko w różnych językach, ale także na wiele różnych sposobów w każdym z tych języków.
- Jak się pisze? To pytanie stawiaj sobie jedynie w kontekście rozumienia przez odbiorcę komunikatu, który nadajesz. Pisz to co chcesz wyrazić, ale w sposób, który na pewno będzie zrozumiały dla odbiorcy. Dobrze wiesz, co będzie zrozumiałe, a co może być odebrane jako dziwaczne i niezrozumiałe. Kieruj się zawsze tą intuicją, a w przypadku wątpliwości sprawdzaj, czy zastosowane przez ciebie wyrażenie występuje we współczesnych tekstach, w słownikach, w internecie.
- Jak się mówi? To pytanie stawiaj sobie jeszcze częściej. Tak samo jak w przypadku pytania o to jak się pisze, kieruj się intuicją i swoją wiedzą językową, a w przypadku wątpliwości korzystaj z wyszukiwarek internetowych i ze słowników. Sprawdzaj rzeczywiste użycie danego zwrotu w tekstach już przez kogoś napisanych. (Nie korzystaj nigdy w takich przypadkach z translatorów, słowników on-line, z tłumaczeń on-line, ponieważ są to narzędzia o ograniczonych możliwościach językowych, tworzące sztuczne powiązania słów w oparciu o algorytmy / wzory matematyczne, a to nie ma nic wspólnego z prawdziwym językiem). Zawsze pamiętaj o odbiorcy komunikatu. On musi zrozumieć to co piszesz, a więc musicie posługiwać się tym samym kodem językowym. Nie możesz wymyślać nowych zestawień, nowych zwrotów językowych, bo nie jesteś poetą, ale tłumaczem technicznym. (Przeczytaj o stylu technicznym w dziale Rekrutacja tłumaczy).
- Sczytuj to co napisałeś. Nawet jeśli nie masz czasu na to, by sczytać swoje tłumaczenie po odczekaniu kilku dni i nabraniu dystansu do własnego tekstu, zawsze sczytuj swój tekst.
- Masz wątpliwości? Nie racjonalizuj! Zawsze popraw!
Jeśli w czasie sczytywania cokolwiek wzbudzi twoje wątpliwości, to nie zastanawiaj się, czy to na pewno jest źle napisane, czy może jednak dobrze. Doświadczone biuro tłumaczeń technicznych ATT.PL gwarantuje, że na 100% napisane jest źle i musisz to poprawić. Na pewno znajdziesz mnóstwo racjonalnych uzasadnień dla pozostawienia tekstu w wersji, która wzbudziła twoje wątpliwości, ale to będzie błąd. Zaufaj swojej intuicji! Oszczędzaj czas, ufaj sobie i popraw tekst zamiast wymyślać usprawiedliwienia. - Składnia języka polskiego jest luźna.
Inaczej niż język polski, zarówno języki germańskie, jak też języki romańskie mają składnię sztywną. Pamiętaj o tym podczas tłumaczenia i unikaj kopiowania sztywnej składni germańskiej i/lub romańskiej w tłumaczeniach na język polski. Nie bądź translatorem, bądź tłumaczem! - Zmieniaj szyk zdania w tłumaczeniu w sosunku do oryginału, dziel zdania w tłumaczeniu lub łącz treści zapisane w oryginale w kilku zdaniach, zawsze gdy jest to korzystne ze względu na jasność wypowiedzi.
- Krótkie zdania są lepsze w tłumaczeniach technicznych.
Tłumaczenia techniczne cechuje nadrzędność funkcji informacyjnej nad innymi funkcjami języka. Stosuj raczej krótkie zdania pojedyncze lub złożone, a unikaj stosowania wielokrotnie złożonych zdań podrzędnych. - W tłumaczeniach technicznych unikaj wyrazów obcych. Jeśli istnieje odpowiednik danego słowa o polskim rdzeniu słowotwórczym, w tłumaczeniach "na siłę" zrezygnuj z używania wyrazób obcych (patrz: Słownik wyrazów obcych). W tłumaczeniach technicznych języków obcych stosuj słowa o polskim rdzeniu słowotwórczym. (Pamiętaj, że słowa obcojęzyczne to nie to samo co wyrazy obce!).
- Nie nadużywaj słowa "dla" dla celu opisania celu! ;)
Otaczające Polskę wspólnoty językowe zarówno germańskie, romańskie, jak
i słowiańskie są w tym przypadku uboższe od nas i nie odróżniają
zależności celu od przynależności. Pamiętajmy o karykaturalnym użyciu
słowa "dla" w przykładzie podawanym przez profesora Miodka, który
słyszał konduktora witającego pasażerów słowami "Dzień dobry dla
państwa". Doceniajmy i pielęgnujmy bogactwo języka polskiego, bo to się
opłaca: bogatszy język to swobodniejsze myślenie i wyrażanie tych myśli,
lepszej jakości życie, innowacyjność idei i technologii, zrównoważony
rozwój cywilizacji.
Zadziwia ilość błędów tego typu w oficjalnych tłumaczeniach dokumentów unijnych, tym bardziej, że wykonywane są zwykle przez filologów, a nie przez inżynierów... widać brak zrozumienia samego tematu i wrażliwości językowej. Przykład fatalnego tłumaczenia "Wskazówek dla weterynaryjnej certyfikacji eksportu z UE do Rosji": "Certyfikaty przed-eksportowe powinny być wydawane tylko dla zwierząt... " Tak żałośnie wyglądają tłumaczenia zlecane po najniższej cenie... - Łącz zdania zarówno połączeniami logicznymi, jak i formalnymi. Niech będzie jasne dla czytającego przetłumaczony przez ciebie tekst, że prezentowane w kolejnych zdaniach informacje łączą się ze sobą... aż do momentu, gdy wyraźnie przerwiesz te połączenia. Wówczas zastosujesz nowy akapit. Tłumacz tekst techniczny tak, aby odbiorca poruszał się po twoich słowach jak po śladach. Musi ci zależeć, by odbiorca komunikatu rozumiał nie tylko pojedyncze zdania, ale także widział i rozpoznawał logikę ciągu myśli.
- Tłumaczenie skrótów własnych.
Skróty własne spotykane w oryginale (prawdziwa plaga dla tłumaczy i weryfikatorów tłumaczeń technicznych) należy przede wszystkim zidentyfikować, czyli upewnić się, że są rzeczywiście skrótami własnymi, a nie skrótami powszechnie znanymi lub skrótami nazw własnych. Jeśli już wiesz, że napotkany w tekście źródłowym skrót jest wymyślony przez autora tłumaczonego przez ciebie tekstu technicznego, czy biznesowego, postaraj się domyślić "co poeta miał na myśli". W wielu przypadkach można to wywnioskować z kontekstu, ale zawsze jest to prawdziwa zgadywanka. Nic na to nie poradzimy i nie ma sensu narzekać, bo świata nie zmienimy w tym względzie. Stosowanie i wymyślanie skrótów własnych to fatalna maniera pisania, której natury i genezy nie zamierzamy tutaj wyjaśniać, ani komentować. Zastanówmy się za to, co może zrobić tłumacz z takimi dowolnymi zestawieniami kilku liter (a czasami nawet cyfr) pochodzącymi, o zgrozo, z niewiadomego języka, a czasami nawet z kilku języków. Otóż, wbrew rodzącym się uczuciom buntu i irytacji, tłumacz tekstów technicznych i biznesowych, musi zawsze myśleć o wygodzie odbiorcy komunikatu, naszego Klienta i nie może się skupiać na swojej złości na autora tekstu oryginału.
Skróty własne trzeba starać się przetłumaczyć i należy to zrobić zawsze, a nie tylko na początku tekstu lub w przypisach, ponieważ należy pamiętać, że wykonane tłumaczenie będzie raczej czytane fragmentami, a nie od początku do końca. Tak więc skróty występujące w tłumaczeniu technicznym lub biznesowym albo muszą być oczywiste, czyli popularne, albo nie może ich być wcale. Skróty własne, jeśli pojawiają się w tekście oryginału 100 razy, zawsze muszą być przetłumaczone także 100 razy do wersji pełnej. W takich przypadkach nie martw się o zwiększającą się liczbę uderzeń - teraz już wiesz jak to wyjaśnić i dlaczego trzeba tak postępować - dla dobra Klienta. W tłumaczeniu, które otrzyma od biura tłumaczeń, nie będzie musiał zastanawiać się nad niezrozumiałymi skrótami, ani nie będzie marnował czasu na szukanie odpowiedniego fragmentu (czy odpowiedniego przypisu) z wyjaśnieniem. Teksty będące w codziennym obiegu biznesowym, a więc także tłumaczenia, nie są tekstami naukowymi i tutaj nie obowiązują akademickie reguły układu tekstu. W biznesie liczy się szybki obrót, a więc przypadku branży tłumaczeniowej priorytetem jest natychmiastowy dostęp użytkowników do przydatnej im informacji. Oni nam płacą za tłumaczenie, więc myślmy o tym czego potrzebują, w jakich warunkach i w jaki sposób wykorzystują przygotowane przez nas tłumaczenia. - Stosuj przecinki, a nie kropki w zapisach cyfrowych kwot w tłumaczeniach na język polski, w tłumaczeniach na niemiecki i rosyjski. Natomiast w tłumaczeniach z języka polskiego na angielski i w tłumaczeniach na francuski stosuj kropki po częściach całkowitych kwot.
